18-24 MART "YAŞLILAR HAFTASI"

Dünya genelinde ve ülkemizde yaşlı nüfus oranı giderek artış göstermektedir. Tıp alanındaki bilimsel ve teknolojik gelişmeler, hastalıkların önlenmesi, erken dönemde teşhis ve tedavinin sağlanması, koruyucu sağlık hizmetlerinin gelişimi, doğurganlık hızı ve bebek ölümlerinin azalması gibi faktörler yaşlı nüfus artışının önemli nedenleri arasında yer almaktadır (D. Aslan & Ertem, 2012; Solmaz & Altay, 2019). Nüfus piramitleri, nüfusun yaş ve cinsiyet yapısında meydana gelen değişimi gösteren grafikler olarak tanımlanmaktadır. Türkiye'nin 2007 ve 2019 yılı nüfus piramitleri karşılaştırıldığında, doğurganlık ve ölümlülük hızlarındaki azalmaya bağlı olarak, yaşlı nüfusun arttığı ve ortanca yaşın yükseldiği görülmektedir. TÜİK 2018 verilerine göre doğuşta beklenen yaşam süresi, Türkiye geneli için toplamda 78,3 yıl, erkeklerde 75,6 yıl ve kadınlarda 81 yıl olmuştur (TÜİK, 2019a).

Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı 2014 yılında %8 iken, 2019 yılında %9,1'e yükselmiştir. Nüfus projeksiyonlarına göre, yaşlı nüfus oranının 2023 yılında %10,2, 2030 yılında %12,9, 2040 yılında %16,3, 2060 yılında %22,6 ve 2080 yılında %25,6 olacağı öngörülmektedir (TÜİK, 2019b). Buna göre 2050 yılında dünya genelinde 65 ve yukarı yaştakilerin oranının % 21,5 olacağı tahmin edildiğine göre 2050 yılında ülkemiz de neredeyse dünya ortalamalarına gelmiş olacak ve Türkiye “çok yaşlı” nüfus yapısına sahip ülkeler arasında yerini alacaktır (Erol, 2016). 

Her yıl 18–24 Mart tarihleri arası "Yaşlılara Saygı Haftası" olarak kutlanmaktadır. DSÖ yaşlanmayı stres ve çevresel etmenlere uyum sağlayabilme yetisinde azalma olarak tanımlamakta ve yeni yaş dilimlerine göre 66-79 yaş arası: orta yaş, 80-99 yaş arası yaşlı olarak sınıflandırmaktadır. 

Yaşlı nüfusun artan oranı yaşlılara sunulan sağlık hizmetlerinin de çeşitlenmesine gerektirmektedir. Genç gruplarda sağlık hizmetlerinin temel hedefi tedavi iken, yaşlı gruplarda esas hedef; yaşam kalitesinin arttırılması ve korunmasıdır. Yaşlıların yaşam kalitesinin korunması, yaşlılık döneminde sık karşılaşılan, “Alzheimer, demans” gibi sağlık sorunlarının yaşlılığın doğal sonucu gibi görmezden gelinmemesi ile de mümkündür.

Yaşlılara yönelik hizmetlerin ilerlemiş olduğu ülkelerce uygulanan ve ülkemizde de benimsenen yaşlı bakım hizmeti öncelikleri sırasıyla şöyledir; Evde Bakıma Destek, Evde Sağlık ve Evde Bakım Hizmetleri, Gündüzlü Bakım ve Dayanışma Hizmetleri, Ev Tipi Toplum Destekli (Yaşlı Yaşam Evi, Yaşlı Apartmanları, Yaşlı Siteleri vb.) Bakım Hizmetleri, Yatılı Huzurevi, İhtisas Huzurevi ve Yaşlı Bakım Hizmetleri ile Rehabilitasyon Hizmetleri dir.

Yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin bilinmesi yaşlıların, sağlığı koruyucu ve geliştirici davranışlar sergilemelerinde, sosyalleşmeleri ve mutlu olmalarında önem taşımaktadır. Yaşlılar için yaşamın uzunluğundan çok kalitesinin önemli olduğu unutulmamalıdır. Hemşirelik bir bakım disiplinidir ve yaşlıların sağlık bakımında önemli bir sağlık ekibi üyesidir. Özellikle yaşlı sağlığı alanında hizmet veren hemşirelere yaşlıların gereksinimlerinin belirlenmesinde ve belirlenen gereksinimlere yönelik hemşirelik bakımının sağlanmasında büyük sorumluluklar düşmektedir.